O Οδοντίατρος Coach για τον ασθενή του. Η σύγχρονη παγκόσμια προσέγγιση

Ο Dental coach Peter Barry («The Influential Oral Health Coach, Our Emerging Role» Oral Health Magazine) εντοπίζει ότι δύο είναι τα δεδομένα της εποχής, σχετικά με την Οδοντιατρική παγκόσμια.

Το ένα αφορά τη μετακίνηση στη σκέψη του πληθυσμού από το “είμαστε ασθενείς” στο “είμαστε καταναλωτές φροντίδας υγείας”. Καταναλωτές, που είναι περισσότερο ενημερωμένοι, συχνά λάθος ενημερωμένοι, ακόμα και μπερδεμένοι. Το Internet έχει παίξει το ρόλο του σε κάποιες περιπτώσεις. Δύο άνθρωποι μπορεί να είναι δύο παρόμοια κλινικά περιστατικά, αλλά είναι δύο άνθρωποι που μπορεί και συνήθως έχουν, άλλες ανάγκες και άλλες επιθυμίες. Είναι ανάγκη να καταλάβουμε ότι δεν έχουμε απέναντί μας μόνο δόντια, βλάβες και ιστούς. Έχουμε χαρακτήρες, συναισθήματα και προσδοκίες!

Το άλλο αφορά τις υπηρεσίες μας που συνεχώς επεκτείνονται. Υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για αισθητική Οδοντιατρική και περισσότερη πρόληψη. Η τεχνολογία έχει δώσει άλλο επίπεδο στη δουλειά μας, είμαστε πιο γρήγοροι, έχουμε πιο πολλούς ειδικούς, είμαστε σε συνεχιζόμενη εκπαίδευση περισσότερο από ποτέ. Παγκόσμια και από διάφορες έρευνες, φαίνεται πως είναι σημαντικό να έρθουμε σε σε μία διαδικασία αλληλεπίδρασης με τους ασθενείς μας, που να τους κάνει να συμμετέχουν και τους βοηθά να ανακαλύψουν ποιο είναι το συμφέρον τους. Αυτό ακριβώς κάνει το Oral Health Coaching.

Το Coaching είναι μία τεχνική με επιστημονικό υπόβαθρο την Coaching Psychology.

Βασίζεται στην απόλυτη συνεργασία ανάμεσα σε δύο ανθρώπους : τον Coach και το άτομο που δέχεται το Coaching που ονομάζεται Coachee. Σκοπός του, με την χρήση coaching ερωτήσεων και μοντέλων να βοηθηθεί ο Coachee στο να πετύχει μία αλλαγή, που είναι απαραίτητη ή να πετύχει έναν σημαντικό στόχο.

Το Health Coaching, με την ίδια διαδικασία, βοηθά τον ασθενή πλέον να κερδίσει :

• Τις δεξιότητες
• Τα εργαλεία
• Τις γνώσεις
• Και την αυτοπεποίθηση, ώστε να συμμετέχει ενεργά στην φροντίδα της υγείας του και να επιτύχει τους ανάλογους στόχους.

Έχει ενταχθεί στο δημόσιο σύστημα υγείας πολλών χωρών και πολλά νοσοκομεία του εξωτερικού έχουν health coaches στο δυναμικό τους.

Ζώντας την καθημερινότητα της κλινικής πράξης στα ιατρεία μας, καταλαβαίνουμε την αναγκαιότητα να υπάρχει κάτι ανάλογο για τους οδοντιατρικούς ασθενείς. Είναι σημαντικό να μάθουμε να επηρεάζουμε ανθρώπους, λέει ο Dana Ackley, ειδικός στη συναισθηματική νοημοσύνη, γιατί ο οδοντιατρικός ασθενής είναι ένας ιδιαίτερος ασθενής

Είναι απαραίτητο να τον επηρεάσουμε για :

•  Να αποδεχτεί την οδοντιατρική διαδικασία, που δεν είναι ελκυστική, το αποτέλεσμα είναι ελκυστικό.
• Να συνεργαστεί με εντολές του τύπου «άνοιξε το στόμα σου και κράτα το ανοιχτό».
• Να ξεπεράσει το άγχος του και πολλές φορές την φοβία του και να μας αφήσει να κάνουμε τη δουλειά μας.
• Να υιοθετήσει σωστές συμπεριφορές στοματικής υγιεινής, όπως οδοντικό νήμα κλπ.
• Να αποφασίσει να δαπανήσει χρόνο και χρήματα για την στοματική του υγεία
• Να μας πληρώσει σωστά και στην ώρα του.

Δεν έχουμε εκπαιδευτεί στις σχολές μας λέει, δικαίως, ο Ackley για το πώς να επηρεάζουμε ανθρώπους, παρά το ότι δουλεύουμε με αυτούς…

Πώς μπορεί το Oral Health Coaching να μας βοηθήσει σε αυτό?

Ένα οδοντιατρείο με Oral Health Coaching προσέγγιση, χρησιμοποιεί coaching ερωτήσεις και μοντέλα έτσι ώστε ο ασθενής να αισθάνεται ότι βρίσκεται σε ένα περιβάλλον όπου :

• Οι ανάγκες του ακούγονται
• Καταλαβαίνει τι του λένε
• Ενδιαφέρονται γι αυτόν
• Δεν είναι επικριτικοί και αυταρχικοί
• Του δίνουν ελπίδα
• Μπορεί να αποκτήσει την αυτοπεποίθηση να συμμετέχει ενεργά στην στοματική του υγεία.
• Έχει και του έχουν εμπιστοσύνη
• Ασχολούνται να τον κινητοποιήσουν
• Του δίνουν όραμα υγείας
• Οι οδηγίες έρχονται να συναντήσουν την καθημερινότητά του με μικρά βήματα, ώστε να μπορεί να τις χειριστεί.

Το πιο πρόσφατο πρωτόκολλο για τo Oral Health Coaching είναι αυτό του Abhivar Parach και των συνεργατών του (στο περιοδικό Advances in dentistry and oral health Απρ. 2017).

Δημιουργία θετικής σχέσης (establish relationship)

Να συνδεόμαστε με τον ασθενή μας ως ολόκληρο άτομο. Να είμαστε παρόντες 100 % σε ενεργητική ακρόαση, ώστε να καταλαβαίνουμε όχι μόνο αυτά που λέει, αλλά και τα μη λεκτικά μηνύματα, από τις εκφράσεις και τις κινήσεις του.

Συζήτηση με τον ασθενή που τον κινητοποιεί και τον εμπνέει (motivational interviewing)

Στην πράξη, αυτό είναι η ικανότητα του οδοντιάτρου να χρησιμοποιεί coaching ερωτήσεις και τεχνικές. Μία καλή Coaching ερώτηση πρέπει να είναι απλή, αλλά όχι απλοϊκή. Να μην είναι προσβλητική, ώστε να μην αναγκάζει τον ασθενή να αμυνθεί. Να βοηθάει να μετατραπεί το πρόβλημα σε ευκαιρία και να ανοίξουν εναλλακτικές. Τέτοιου είδους ερωτήσεις μπορούν να είναι σαν κλειδιά που ανοίγουν πόρτες!

Παράδειγμα :Ασθενής με περιοδοντίτιδα, έρχεται στο ιατρείο 2 χρόνια μετά τη θεραπεία, ενώ έχει αγνοήσει τα τηλεφωνήματα για την επανεξέτασή του. Ας δούμε μερικές κατηγορίες ερωτήσεων που θα μπορούσαν να γίνουν :

Η “Γιατί“ ερώτηση :

Γιατί δεν έχεις έρθει 2 χρόνια να επανεξετάσεις την υγεία των ούλων σου? (ο ασθενής μπαίνει σε αμυντική θέση και θα απαντήσει με κάποια δικαιολογία)

Η “τρομακτική” ερώτηση :

Πώς και δεν επανεξέτασες τα ούλα σου για 2 χρόνια?? Δημιουργήθηκαν καινούργιοι θυλακοι και τώρα θα αναγκαστούμε να κάνουμε θεραπεία από την αρχή!

Η “ο γονιός προς το παιδί” ερώτηση :

Τώρα τι είναι όλο αυτό, που έχεις να έρθεις 2 χρόνια και πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή??

Προτεινόμενες coaching ερωτήσεις :

Θα μπορούσες να μου πεις λίγα περισσότερα για το τι σου συνέβη τα 2 τελευταία χρόνια που σε εμπόδισε να ασχοληθείς με την στοματική σου υγεία?

Δεν έχεις επανεξετάσει την κατάσταση των ούλων σου τα τελευταία 2 χρόνια. Πες μου λίγα πράγματα γι αυτό.

Ποια ήταν η προτεραιότητά σου αυτά τα 2 χρόνια που σε εμπόδισε να ασχοληθείς με τη στοματική σου υγεία?

Αυτές οι ερωτήσεις οδηγούν πιο εύκολα σε συζήτηση, κινητοποίηση και αλλαγή συμπεριφοράς.

Όραμα υγείας και ευεξίας (wellness vision)

Αυτό αποτελεί σημαντικό κομμάτι της Health Coaching προσέγγισης. Είναι συνήθως μία πρόταση. Πχ :“θέλω να τρώω, όταν βγαίνω βόλτα με τα εγγόνια μου, ότι θέλω χωρίς να ανησυχώ για τα δόντια μου” Η “θέλω να ξυπνάω το πρωί και να χαμογελάω στον εαυτό μου, βλέποντας μια όμορφη εικόνα των δοντιών μου”. Είναι μία πρόταση που στην πορεία της θεραπείας, μπορεί να αλλάξει και να διαμορφωθεί διαφορετικά από τον ασθενή.

Φυσικά αυτό δεν αρκεί. Ο ασθενής μας καλείται να δεσμευτεί για το πώς θα το καταφέρει. Πχ :“θα σηκώνομαι 10 λεπτά νωρίτερα για να κάνω νήμα” ή “θα έρχομαι 2 φορές το χρόνο για έλεγχο, ακόμα κι αν δεν έχω ενοχλήσεις”

Ορισμός του σχεδίου θεραπείας και στοχοθεσία (Guiding the agenda and goal setting)

• Πώς θα γίνει η συνεργασία με τον ασθενή και ποιοι είναι οι στόχοι? Ποιο είναι το δικό του κομμάτι ευθύνης και συμμετοχής? Ποιο το χρονικό και οικονομικό πλαίσιο? Ποιες οι εναλλακτικές? Τι θα μπορούσε να μην πάει καλά? Ένας πληροφορημένος ασθενής είναι σύμμαχός μας. Για να φτιάξουμε ένα σωστό σχέδιο θεραπείας χρειάζεται γνώση, κλινική δεξιότητα και κοινή λογική. Είναι όμως απαραίτητη και η ικανότητα επικοινωνίας με τον ασθενή. Πολύ συχνά είμαστε υπερήφανοι, και καλά κάνουμε, όταν επιτύχουμε κάτι δύσκολο, πχ ένα σωστό τεχνικά φινίρισμα σε ένα τρόχισμα για μία στεφάνη. Τον ασθενή όμως τον απασχολούν άλλα θέματα :
• Με πόνεσε ο Οδοντίατρος?
• Είναι ωραία η θήκη?
• Μπορώ να μασάω αποτελεσματικά?
• Μπορώ να πληρώσω? Και πολλά άλλα ακόμα…

Η εκπαίδευση στο Oral Health Coaching μπορεί να προσφέρει πολλά στο σύγχρονο οδοντίατρο, σε επίπεδο προσωπικής, συναισθηματικής και ηθικής ικανοποίησης, λειτουργικότητας του ιατρείου και εσόδων. Μπορεί να συνδεθεί πιο αποτελεσματικά με τους ασθενείς του, να τους βλέπει να γίνονται καλύτεροι για τον εαυτό τους, να εμπιστεύομαι περισσότερο τον γιατρό τους, να δέχονται πιο εύκολα το σχέδιο θεραπείας, να αλλάζουν φιλοσοφία σχετικά με το πώς αντιμετωπίζουν τον οδοντίατρο. Οι παλιοί ασθενείς μπορούν να γίνουν πιο συνεπείς και να έρθουν νέοι ασθενείς που θα τους προσελκύσει η νέα προσέγγιση. Δημιουργεί ένα εργασιακό περιβάλλον πιο ήρεμο, χωρίς παρανοήσεις και καθυστερήσεις.

Εξάλλου εμείς στην Ελλάδα έχουμε έναν ακόμα λόγο να επικοινωνούμε με τους ασθενείς μας με coaching τρόπο. Ένας Έλληνας γιατρός μίλησε πρώτος για όλα αυτά :

«Ένας σοφός άνθρωπος, πρέπει να θεωρεί ότι η υγεία του είναι η μεγαλύτερη ανθρώπινη ευλογία και να μάθει πώς μπορεί, με την ίδια του τη σκέψη, να αντλεί όφελος από την ασθένειά του»

Ιπποκράτης.

Σύντομο Βιογραφικό της Ιωάννας Γιάτση

Η Ιωάννα Γιάτση είναι Οδοντίατρος και Health & Dental Coach με Αdvanced Diploma in General & Specific Coaching Skills από την Coaching Evolution International και Certified Coach by Human Resources Expertise by Barbara Asimakopoulou “Coaching δεξιότητες και εργαλεία στην πράξη” ACSTH International Coaching Federation. Ομιλήτρια και trainer εξειδικεύεται στην εκπαίδευση των Οδοντιάτρων στο Oral Health Coaching.