Συνέντευξη με τον Καθ. Περιοδοντολογίας Σωτήρη Κάλφα

Η εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας και του Guided Biofilm Therapy στις μοντέρνες θεραπείες πρόληψης

Σωτήρης Κάλφας / Καθ. Περιοδοντολογίας ΑΠΘ
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Προληπτικής Οδοντιατρικής

Φαίνεται ότι οι περιεμφυτευματικές νόσοι είναι ένα συχνό πλέον πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο οδοντίατρος. Γνωρίζουμε τους λόγους της αυξημένης συχνότητας;

Αν και δεν υπάρχει αυστηρή τεκμηρίωση για συγκεκριμένους λόγους, είναι εύλογο να θεωρήσουμε ως πιθανές αιτίες τα γεγονότα ότι οι επιεμφυτευματικές θεραπείες έχουν αυξηθεί πάρα πολύ και ότι ένα σχετικά μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει πλέον οδοντικά εμφυτεύματα. Ταυτόχρονα και προκειμένου να ικανοποιηθεί η επιθυμία του ασθενή, γίνονται εύκολα “εκπτώσεις” στα κριτήρια καταλληλότητάς του με αποτέλεσμα να μεγαλώνει ο αριθμός των ατόμων που θεραπεύονται με εμφυτεύματα και που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για περιεμφυτευματική νόσο, π.χ. καπνιστές. Όλοι οι ασθενείς δεν εφαρμόζουν το απαιτούμενο υψηλό επίπεδο στοματικής υγιεινής είτε διότι δεν θέλουν είτε διότι δεν γνωρίζουν. Σίγουρα, η πλειονότητα αυτών που φέρουν σήμερα εμφυτεύματα δεν είναι ενταγμένοι σε πρόγραμμα παρακολούθησης με τακτικές επισκέψεις, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για αυτούς που εκπαιδεύτηκαν και πρέπει να διατηρήσουν τον καλό έλεγχο της μικροβιακής πλάκας. Πολλοί είναι λοιπόν οι πιθανοί παράγοντες, κοινό όμως είναι το γεγονός ότι οι περιεμφυτευματικές νόσοι θα απασχολούν όλο και περισσότερο τους συναδέλφους.

Μια από τις λύσεις που έχουν προταθεί για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των περιοδοντικών παθήσεων και όχι μόνο είναι το πρωτόκολλο Guided Biofilm Therapy. Πείτε μας δύο λόγια για αυτό:

Το Guided Biofilm Therapy (GBT) είναι ένα τεκμηριωμένο, κλινικό πρωτόκολλο για την πρόληψη και θεραπεία των οδοντικών και περιοδοντικών λοιμώξεων που προκαλούνται από βιοϋμένες. Πρόκειται για αντιμετώπιση που αναπτύσσεται σε συγκεκριμένα επίπεδα και που μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους ασθενείς.

Το πρωτόκολλο GBT αποτελεί μία σύγχρονη επαγγελματική προσέγγιση για τον μηχανικό έλεγχο των οδοντικών εναποθέσεων, μαλακών και σκληρών ακόμα και σε δυσπρόσιτες περιοχές. Η χρήση αποκαλυπτικής χρωστικής που περιλαμβάνεται στο πρωτόκολλο, διευκολύνει σημαντικά τη διαδικασία της απομάκρυνσης ενώ βοηθά και στην εκπαίδευση του ασθενή για τήρηση επαρκούς υγιεινής κατ’ οίκον.

Η εφαρμογή του GBT είναι ασφαλής, ελάχιστα επεμβατική και καλώς ανεκτή από τους ασθενείς χάριν στην καινοτόμα τεχνολογία των υπερήχων και τη χρήση της ερυθριτόλης ως αποτριπτικό. Θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ανώδυνη εμπειρία που εύκολα γίνεται αποδεκτή από τους ασθενείς. Η εφαρμογή είναι άνετη για τον επεμβαίνοντα και ο απαιτούμενος συνολικός χρόνος αντιμετώπισης μειώνεται σε σύγκριση με το κλασικό πρωτόκολλο αποτρύγωσης-καθαρισμού των οδοντικών επιφανειών όπως φάνηκε σε μια πρόσφατη κλινική μελέτη (Βούρος και συν. 2021). 

Ποια είναι κατά την άποψη σας τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την εφαρμογή του πρωτοκόλλου GBT για τον γιατρό, τον ασθενή και το ιατρείο:  

Θα μπορούσε να διακρίνει κάποιος διάφορα πλεονεκτήματα τόσο από την σκοπιά του ασθενή όσο και του επεμβαίνοντα. Όπως αναφέρθηκε, το GBT είναι πολύ καλά ανεκτό από την μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών, γεγονός που επιτρέπει την εφαρμογή του πρωτοκόλλου κάθε φορά που χρειάζεται, χωρίς να προκαλεί άγχος. Το άγχος ή και η οδοντιατρική φοβία σε κάποιες περιπτώσεις ασθενών, αποτελούν τροχοπέδη στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση και οδηγούν κατ’ ανάγκη τον ασθενή να ζητά οδοντιατρική περίθαλψη όταν πλέον αναπτύσσονται επείγουσες καταστάσεις. Η θετική εμπειρία από την εφαρμογή του GBT είναι σημαντική βοήθεια που διευκολύνει την τακτική εφαρμογή προληπτικών και θεραπευτικών μέτρων σε ασθενείς με αυξημένο οδοντιατρικό άγχος.

Μια άλλη ομάδα ασθενών που μπορεί να ωφεληθεί από την εφαρμογή του GBT περιλαμβάνει άτομα με δυσκολίες εφαρμογής μέτρων για αποτελεσματικό έλεγχο της πλάκας. Παροχή επαγγελματικού καθαρισμού των οδοντικών επιφανειών με αυξημένη συχνότητα μπορεί να βοηθήσει στην διατήρηση της στοματικής υγείας αυτών των ατόμων. Ασθενείς με περιεμφυτευματικές λοιμώξεις θα μπορούσαν επίσης να ενταχθούν σε αυτήν την ομάδα.

Από την πλευρά του επεμβαίνοντα, το GBT είναι ένα σύγχρονο πρωτόκολλο αντιμετώπισης που προσφέρει γρήγορη και αποτελεσματική απομάκρυνση των εναποθέσεων χωρίς ιδιαίτερη ταλαιπωρία. Επιπλέον, δίνεται έμφαση σε προληπτικά μέτρα, το κύριο χαρακτηριστικό της σύγχρονης οδοντιατρικής, που όλο και περισσότεροι ασθενείς εκτιμούν. Εφ’ όσον ακολουθηθεί σωστά, το GBT μπορεί να βοηθήσει στην ενεργοποίηση σχετικά αδιάφορων ασθενών για προληπτική φροντίδα.

Το συμπέρασμα για μένα είναι ότι η εμπιστοσύνη του ασθενή για τον επεμβαίνοντα ενισχύεται από την θετική εντύπωση που δημιουργεί ο οδοντίατρος που φροντίζει και προσπαθεί να διατηρήσει τον φυσικό φραγμό. Η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών λιγότερο επίπονων για τον ασθενή επίσης ενισχύει την θετική εντύπωση του ασθενή και συμβάλλει στην προετοιμασία για αλλαγή συμπεριφοράς σε θέματα στοματικής υγείας. Αναμφίβολα, ο ικανοποιημένος ασθενής που εμπιστεύεται τον γιατρό του αποδέχεται πιο εύκολα τις συμβουλές του και συμμορφώνεται με τις αντίστοιχες προτροπές.

Αυτή η μετατόπιση του ενδιαφέροντος στο συγκεκριμένο πρωτόκολλο από τον κλασσικό υπέρηχο στην αεραποτριβή (AIR–FLOWING) προβλέπεται να αλλάξει τη λογική του καθαρισμού όπως τον ξέραμε τόσα χρόνια;

Δίχως αμφιβολία αυτό συμβαίνει ήδη. Η αεραποτριβή δεν είναι νέα μέθοδος. Ούτε μπορεί να αντικαταστήσει τους υπέρηχους στην απομάκρυνση της τρυγίας. Ο συνδυασμός των δύο τεχνικών για αποτελεσματική απομάκρυνση όλων των εναποθέσεων είναι μια σημαντική καινοτομία. Πρώτα απ’ όλα, η αεραποτριβή είναι λιγότερο τραυματική για τους ιστούς. Παρά ταύτα, πόσες φορές δεν έχει χρησιμοποιηθεί η συσκευή υπερήχων για αφαίρεση χρωστικών για να μην πω και κοπτικά εργαλεία; Αυτό όμως προκαλεί μικροτραυματισμό στον σκληρό ιστό που μεταξύ άλλων οδηγεί σε πιο εύκολη συσσώρευση νέων χρωστικών και εναποθέσεων εάν δεν λειανθεί πολύ επιμελώς.

Μια επίσης σημαντική καινοτομία στο πρωτόκολλο GBT είναι η χρήση της ερυθριτόλης που είναι, θα έλεγα, ατραυματική ακόμη και για τους μαλακούς ιστούς εφ’ όσον η συσκευή χρησιμοποιείται σωστά. Η ερυθριτόλη συμπληρώνει τη γκάμα των αποτριπτικών ουσιών ελαχιστοποιώντας την καταπόνηση των ιστών. Συνεπώς, μιλάμε για μια αλλαγή αντιμετώπισης προς λιγότερο επεμβατικά-τραυματικά πρωτόκολλα.

Πείτε μας για τη δική σας κλινική εμπειρία με το GBT;

Αεραποτριβή και υπέρηχους χρησιμοποιώ πολλά χρόνια και για να είμαι ειλικρινής απέφευγα την αεραποτριβή για όλα τα μειονεκτήματα που γνωρίζουν όλοι οι συνάδελφοι που είχαν αγοράσει τις παλαιότερες συσκευές. Όταν γνώρισα τη νέα συσκευή πίστεψα ότι η εργονομία της και η πολύ εύκολη συντήρησή της ήταν αυτό που χρειαζόμουν για να μην αποφεύγω την χρήση της αεραποτριβής. Η αλήθεια είναι ότι έμεινα άφωνος από το υψηλό, θεώρησα, κόστος αγοράς και είπα ευγενικά στον πωλητή ότι… θα το σκεφτώ. Και το σκέφθηκα και καθυστέρησα την αγορά. Θα έπρεπε μάλλον να την αγοράσω νωρίτερα. Η εφαρμογή του GBT είναι τελικά θετική εμπειρία για όλους τους λόγους που  ανέφερα. Δίνει στον οδοντίατρο την ευκαιρία να κάνει σύγχρονη οδοντιατρική.

Θα μου πείτε ότι λίγοι ασθενείς ενδιαφέρονται. Η αλήθεια είναι ότι το ενδιαφέρον των ασθενών χρειάζεται πυροδότηση για να μεγαλώσει. Αυτή η πυροδότηση θα έρθει από τον οδοντίατρο. Δεν σημαίνει ότι θα εκλείψουν οι αδιάφοροι, απλά θα μειωθούν. Ασχολούμαι περίπου 40 χρόνια με την περιοδοντολογία και τολμώ να πω με βεβαιότητα ότι όλοι οι περιοδοντικοί ασθενείς δεν είναι κατάλληλοι για θεραπεία της περιοδοντίτιδας όπως την ξέρουμε. Για κάποιους, η εξαγωγή είναι η μόνη λύση διότι δεν θα ενδιαφερθούν παρά τις προσπάθειες του οδοντιάτρου. Η πλειονότητα όμως των ασθενών που αντιμετώπισα δεν ανήκαν σε αυτήν την ομάδα. Χρειάστηκαν βοήθεια για να ενεργοποιηθούν. Το GBT αποτελεί ένα ακόμη μέσο που με βοηθά προς αυτόν το στόχο.

Τί θα λέγατε σε ένα οδοντίατρο που θέλει να υιοθετήσει ένα καινούργιο πρωτόκολλο όπως το GBT;

Να το τολμήσει αξιολογώντας τα πλεονέκτημα που προσφέρει στους ασθενείς αλλά και στους ίδιους. Τα οφέλη αυτά είναι πολλαπλά σε ένα πρωτόκολλο που δίνει έμφαση στην ασφάλεια, την άνεση και την αποτελεσματικότητα. Κατανοώ ότι κάθε αλλαγή είναι δύσκολη και απαιτεί προσπάθεια νομίζω όμως ότι αξίζει το κόπο καθώς η ανταμοιβή είναι σημαντική.