Νευραλγία Τριδύμου – Ένας από τους χειρότερους πόνους του ανθρώπου

Η νευραλγία τριδύμου είναι ένας από τους χειρότερους πόνους που μπορεί να υποστεί ο άνθρωπος (Εικ.1). Οφείλεται στις μη φυσιολογικές ηλεκτρικές εκφορτίσεις των κυττάρων του τριδύμου νεύρου, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούν να ελεγχθούν με χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Εάν η φαρμακευτική αγωγή δεν επιφέρει βελτίωση τότε χειρουργικές τεχνικές χρησιμοποιούνται για να προξενήσουν βλάβη ή να αποσυμπιέσουν το νεύρο.

Η νευραλγία του τριδύμου είναι μία σχετικά σπάνια κατάσταση, που αφορά στο 5ο κρανιακό νεύρο του εγκεφάλου (V: τρίδυμο νεύρο), το οποίο είναι υπεύθυνο για την αισθητική νεύρωση του προσώπου και αποτελείται από τρεις κλάδους (Εικ.2).

Τα ηλικιωμένα άτομα προσβάλλονται συχνότερα από τα νεότερα και οι γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις προσβάλλονται ο 2ος και ο 3ος κλάδος, ενώ σπανιότερα ο 1ος (μετωπιαίος) (Εικ.3). Ο πόνος χαρακτηρίζεται από ισχυρά επεισόδια διαξιφιστικού πόνου («σουβλιές») τύπου ηλεκτρικών εκκενώσεων («σαν ηλεκτρικό ρεύμα»), στην μία πλευρά του προσώπου και κατά μήκος της διαδρομής του νεύρου, τα οποία επανέρχονται πολλές φορές στη διάρκεια της ημέρας και διαρκούν μόλις λίγα δευτερόλεπτα. Αυτές οι επαναλαμβανόμενες προσβολές μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και λίγα λεπτά ή ώρες και συχνά συνοδεύονται από δακρύρροια (δάκρυα), ερυθρότητα του δέρματος και επώδυνη σύσπαση των προσβληθέντων μυών. Τα επεισόδια αυτά μπορεί να προκληθούν αυτόματα, συχνά όμως ενεργοποιούνται από τα επονομαζόμενα εκλυτικά ερεθίσματα (άγγιγμα του δέρματος του προσώπου, χασμουρητό, φτάρνισμα, ξύρισμα, βούρτσισμα των δοντιών, πόση υγρών, μάσηση, ομιλία, γέλια κ.λπ.).

Μεταξύ των επεισοδίων οι ασθενείς συνήθως δεν αισθάνονται κανένα πόνο (Εικ.4).

Θεραπευτικές επιλογές

Η θεραπεία για τον πόνο χρειάζεται να ξεκινήσει άμεσα, προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία μνήμης πόνου, η οποία οδηγεί στον χρόνιο πόνο. Επιπλέον, πόνος που δεν έχει αντιμετωπιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι πολύ δύσκολο να θεραπευτεί. Ο στόχος της θεραπείας του πόνου είναι η εξάλειψη του πόνου ή η ανακούφιση από αυτόν, με τη βοήθεια ορισμένων μεθόδων, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση φαρμάκων ή όχι. Η ολοκληρωτική απαλλαγή από τον πόνο δεν είναι πάντοτε εφικτή. Η επιλογή της αποτελεσματικής θεραπείας, κατάλληλης για έναν συγκεκριμένο ασθενή, η λεπτομερής επεξήγηση της θεραπείας και η ενεργητική συμμετοχή του ασθενούς είναι σημαντικοί παράγοντες για την επιτυχημένη διαχείριση του πόνου. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του νευροπαθητικού αυτού πόνου, χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για τη θεραπεία των επιληπτικών κρίσεων (αντισπασμωδικά) και τη θεραπεία της κατάθλιψης (αντικαταθλιπτικά). Η επιλογή ισχυρότερων αναλγητικών από την ομάδα των οπιούχων, μπορεί να είναι χρήσιμη. Η αποτελεσματική αγωγή συχνά περιλαμβάνει συνδυασμό διαφόρων φαρμάκων.

Αντισπασμωδικά

Τα αντισπασμωδικά δημιουργήθηκαν αρχικά για την θεραπεία των επιληπτικών κρίσεων. Παρόλα αυτά, αποδείχθηκαν αποτελεσματικά και στη θεραπεία νευροπαθητικού πόνου (νευραλγία), καθώς οι δύο καταστάσεις εμφανίζουν κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά την αιτιοπαθογένεια τους. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει υπερδιέγερση των νευρικών κυττάρων και υπερβολική μετάδοση ερεθισμάτων. Τα αντισπασμωδικά φάρμακα ισορροπούν αυτά τα νευρικά κύτταρα και σταματούν τη συνεχή μετάδοση των ερεθισμάτων.

Αντικαταθλιπτικά

Τα αντικαταθλιπτικά, αρχικά σχεδιασμένα για τη θεραπεία της κατάθλιψης, αποτελούν σήμερα σημαντικό μέρος της θεραπευτικής αγωγής του νευροπαθητικού πόνου, ιδίως σε περιπτώσεις που υπάρχει αίσθημα καυσαλγίας μεγάλης διάρκειας.

Οπιοειδή αναλγητικά

Η μορφίνη και άλλα οπιούχα, στην κατηγορία των φαρμάκων που είναι γνωστά ως οπιοειδή αναλγητικά. Η δράση τους αφορά συγκεκριμένες περιοχές νεύρων, τους «οπιούχους υποδοχείς», παρεμποδίζοντας τη διέγερση των νευρικών κυττάρων. Αναλγητικά που περιέχουν οπιούχα, χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση πολύ ισχυρών πόνων (π.χ. μετά από εγχείριση ή στη μακροχρόνια θεραπεία του χρόνιου πόνου). Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα οπιούχα φάρμακα τελευταίας γενιάς δεν σχετίζονται με εθισμό. Και στις τρεις κατηγορίες φαρμάκου ο γιατρός* είναι σε θέση να μειώνει σταδιακά τη δόση, ώστε να σταματήσει η λήψη του φαρμάκου μέσα σε λίγες ημέρες.

Άλλες συντηρητικές μέθοδοι θεραπείας που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της νευραλγίας τριδύμου είναι διάφορες φυσικές μέθοδοι (π.χ. χρήση θερμών επιθεμάτων), η εφαρμογή διαδερμικής ηλεκτρικής νευρικής διέγερσης (TENS), βελονισμός, ψυχολογικές μέθοδοι θεραπείας (π.χ. αποδοχή του πόνου, τεχνικές χαλάρωσης, ψυχοθεραπεία). Εάν η φαρμακευτική αγωγή δεν επιφέρει βελτίωση τότε χειρουργικές τεχνικές χρησιμοποιούνται για να προξενήσουν βλάβη ή να αποσυμπιέσουν το νεύρο.

Αγνή Γιακουμή, Γναθολόγος-Οδοντίατρος, Κλινική εξειδίκευση στην Αντιμετώπιση Στοματοπροσωπικού Πόνου & Κρανιογναθικών Διαταραχών